De 8 donkerste sterrenhemels van Europa
Richt je blik voor het slapengaan eens op de nachtelijke hemel. Hoeveel sterren zie je? Vaak is het antwoord helaas ‘bitter weinig’. Dankjewel, lichtpollutie! Gelukkig vind je in Europa nog enkele zeldzame, aardedonkere plekjes waar de sterren en zelfs de Melkweg zich nog in al hun glorie tonen.
Dark Sky Reserves: de place to be voor sterrenkijkers
Wie België vanuit de ruimte bekijkt, kan bijna niet geloven dat er in de buurt nog plaatsen zijn die ’s nachts in duisternis gehuld zijn. Maar ze bestaan, en je hoeft er niet eens ver voor te reizen. Europa telt acht Dark Sky Reserves, waar de sterrenhemel van uitzonderlijke kwaliteit is, omdat hij amper bezoedeld wordt door lichtvervuiling.
1. Pic du Midi (Frankrijk)
Overdag geniet je van het magnifieke uitzicht op de Franse Pyreneeën, maar na zonsondergang begint het schouwspel pas echt. In het internationale weerobservatorium houden wetenschappelijke toestellen de kwaliteit van de nachtelijke hemel in de gaten.
2. Exmoor National Park (Engeland)
In het allereerste Dark Sky Reserve van Europa kan je met je eigen ogen, een verrekijker of een gehuurde telescoop van de donkerste hemel van het Verenigd Koninkrijk genieten. Ga zelf op pad of neem deel aan het jaarlijkse Exmoor Dark Skies Festival.
3. Rhön (Duitsland)
Met een oppervlakte van 1.720 m2 en pieken tot 950 m is de Rhön een unieke plek om de sterrenhemel te bewonderen. Tijdens een astronomische avondwandeling leer je er alles over de sterren, van wetenschappelijke feitjes tot oude mythen en legenden.
4. Kerry (Ierland)
Op het dunbevolkte schiereiland Iveragh, tussen de Kerry Mountains en de Atlantische Oceaan, geniet dit gebied van een natuurlijke bescherming tegen lichtvervuiling. Zelfs de neolithische bewoners van de streek bouwden er al stenen monumenten om de cycli van de zon, de maan en de sterren te volgen.
5. Snowdonia National Park (Wales)
Deze stevige brok natuur met de hoogste berg (Mount Snowdon, 1.085 m) en het grootste meer (Llyn Tegid, 6,4 km lang - 1,6 km breed) van Wales verandert ’s nachts in een paradijs voor stargazers. Schrijf je in voor een educatief programma en laat je binnenleiden in de wonderen van het heelal.
6. Westhavelland (Duitsland)
Ook de Berlijners hebben sinds 2014 een plek om te ontsnappen aan de big city lights. In dit natuurpark op amper 70 km van de Duitse hoofdstad is men erin geslaagd de lichthinder tot een minimum te beperken. Werp er zeker eens een blik door de Celestron C8-telescoop, een cadeautje van de voormalige directeur van het Potsdam Planetarium.
7. Moore’s Reserve (Engeland)
Eens de zon haar laatste stralen op de witte kalksteenkliffen van de Engelse zuidkust heeft geworpen, zit je in dit park op de eerste rij voor een onbelemmerde blik op de sterrenpracht. De Melkweg lijkt hier dichterbij dan de billboards van Londen, amper een uurtje verderop.
8. Brecon Beacons National Park (Wales)
Een uurtje rijden van hoofdstad Cardiff kan je bovenop deze bergketen letterlijk dichterbij de sterren komen. Installeer je langs de oevers van Usk Reservoir of Pontisticill Reservoir en geniet van de duisternis die je in de drukkere valleien van Zuid-Wales nooit zal vinden.
Doe de test: hoeveel lichtvervuiling kent jouw buurt?
> Zie je enkel de felste sterren opdoemen? Dan kent jouw omgeving veel lichthinder en zal je rondje sterrenkijken er snel opzitten.
> Kan je je eigen voeten niet meer zien? De grote hoeveelheid sterren die je nu ziet, zijn kleinere hemellichamen die zich enkel op donkerdere plaatsen openbaren.
> Laat de Melkweg zich in al haar glorie bewonderen? Bingo, je hebt een écht duister plekje te pakken!
WIST-JE-DATJE: in verstedelijkt gebied zie je – als je goed kijkt – enkel de korte steel van het ‘pannetje’ van de Kleine Beer. In een Dark Sky Reserve zie je de zeven sterren van het volledige sterrenbeeld.
>> Wil je op je volgende vakantiebestemming eens écht genieten van de sterrenhemel? Op de lichtpollutiekaart van Dark Sky Finder zie je in één oogopslag waar het nachtelijk spektakel plaatsvindt, van Zweeds Lapland tot Yellowstone.
Do’s en don’ts voor sterrenkijkers
> Zoek een lichtarme plek. In België hebben we geen Dark Sky Reserves, maar ten zuiden van Samber en Maas, in de buurt van de grens met Duitsland, Luxemburg en Frankrijk, maak je wel veel kans op een mooie sterrenhemel.
> Draag warme kledij. ’s Nachts is het sowieso frisser en bovendien sta of zit je lange tijd stil. Met een extra laagje in je rugzak en eventueel handschoenen en een muts ben je gewapend voor de nachtelijke koude. Denk ook aan je voeten!
> Laat je gsm en zaklamp uit. Je ogen hebben 20 minuten nodig om te wennen aan het donker en op volle sterkte te komen. Eén blik op het schermpje van je smartphone en je ogen moeten weer van nul beginnen.
>> Kan je het toch niet laten om een sterren-app te raadplegen? Installeer dan de SkyWatch-app op je Garmin-sporthorloge. Eén blik op je pols en je weet meteen in welke richting je moet turen om je favoriete sterrenbeeld of planeet te ontdekken – volg gewoon de pointers op het scherm en je kijkt automatisch naar de juiste constellatie.
Tegen de (vallende) sterren op
Voel je het kind in jezelf jubelen wanneer je een streep licht door de nachtelijke hemel ziet schieten? Join the club! Twee keer per jaar maak je trouwens extra veel kans om zo’n vallende ster te spotten: in de nacht van de Perseïden half augustus en tijdens de doortocht van de Geminiden half december. De science freaks onder ons weten natuurlijk allang dat vallende sterren eigenlijk stofdeeltjes zijn die verbranden in de atmosfeer. De lichtstreep die we zien, is de energie die hierbij vrijkomt. Jep, vallende sterren werden net nog een tikkeltje cooler.
