‘Rewilding’ in België: terugkeer naar de wilde natuur
Wetenschappelijk onderzoek bewijst het: een flinke dosis natuur is het beste recept om je goed in je vel te voelen. En hoe meer we de natuur z’n gang laten gaan, hoe meer wilde diersoorten hun weg terugvinden naar ons land. Een nieuwe manier van wildlife management die we kennen als rewilding. Lieven De Schamphelaere, voorzitter van Natuurpunt, zet de voordelen voor ons op een rijtje.
Verwildering in België, wat moeten we ons daar juist bij voorstellen?
“Natuur waarin de mens nog niet ingegrepen heeft, bestaat nauwelijks nog in West-Europa. Bij ons ligt de focus eerder op het herstel en behoud van voormalig landbouwgebied, zoals hooilanden en verboste heidelandschappen. Echte wildernis kan je dat niet noemen. Toch keren de grote zoogdieren terug naar die plaatsen waar het platteland leegstroomt, want er valt nu meer te eten. Ook introduceren we nieuwe soorten zoals de gallowayrunderen, grote vriendelijke grazers die de natuurgebieden van Domein Kiewit of de Oude Landen mee helpen beheren. Het gevolg is dat die gebieden groter worden en op hun beurt weer andere soorten aantrekken.”
Zijn we klaar om weer samen te leven met al die wilde dieren?
“Er is zeker en vast een grotere tolerantie van de mens tegenover wildlife dan vroeger. En net daarom zijn er zoveel meer everzwijnen in Vlaanderen, vossen in Brussel of slechtvalken in grote steden. Noem die mentaliteitsverandering een evolutie in de menselijke beschaving. Meer en meer beseffen we dat het spotten van een wild dier een waardevolle, unieke ervaring is. Maar als we willen samenleven met die wilde soorten, dan moeten we de mogelijke problemen er natuurlijk wel bijnemen. Een marter die de kabels van je auto doorknaagt of een vos die je kippen belaagt is al snel niet meer zo leuk. We moeten dus bereid zijn om onze gewoontes hier en daar een beetje aan te passen.”
De wolf wordt alvast met open armen ontvangen
“Het enthousiasme is inderdaad groot, maar er zijn wel een aantal voorwaarden die het succes van de terugkeer van de wolf bepalen. Zo moeten er verbindingen tussen natuurgebieden worden gelegd, zodat ze door het land kunnen trekken zonder gevaar voor verkeersongevallen. Daarnaast is er nog veel werk op het vlak van schadepreventie bij veehouders. Twee doodgebeten schapen bieden nu al stof tot discussie … Idealiter volgen we het voorbeeld van Duitsland, waar al jaren het project Wilkommen Wolf loopt en de comeback van de wolf quasi vlekkeloos verloopt dankzij die grondige voorbereiding. Enkel met een duidelijk wildplan kan de overheid bijdragen aan een vredige samenleving tussen mens en dier.”
Een andere soort die het heel goed doet na zijn herintroductie, is de bever
“Wat zo interessant is aan dit dier, is dat het z’n eigen habitat creëert door dammen te bouwen en bomen te laten afsterven. Zo verandert hij het landschap ingrijpend. Ga maar eens kijken in de Dijlevallei. In het Limburgse gebied Kempenbroek zie je de tauros en de wilde kat weer rondwaren, in Damme en de Uitkerkse Polders komen wilde ganzen opnieuw overwinteren en ook de oehoe – die ooit uitgestorven was in Vlaanderen – is weer helemaal terug. Zag je in het voorjaar de kraanvogels al eens over België vliegen? In Nederland zijn ze al goed ingeburgerd, maar binnenkort gaan ze zeker ook broeden in België. En in Wallonië zie je de zwarte ooievaars weer opduiken, net als de lynx.”
Kan je zelf thuis ook aan de slag om ‘rewilding’ te stimuleren?
“Mensen denken vaak dat ze de populatie tuinvogels kunnen opkrikken door ze in de winter bij te voederen, maar het is minstens even belangrijk dat ze in het voorjaar en de zomer voldoende insecten te eten hebben. Een strak grastapijt is op dat vlak een heel arme voedingsbodem. Wil je meer vogels lokken, dan laat je je tuin – of toch een deel ervan – best gewoon verwilderen en zorg je voor genoeg hagen, struiken en kreupelhout. Ook tuinschuurtjes met veel kieren en spleten zijn aanlokkelijk voor vogels en kleine knaagdieren. En een insectenhotel, een natuurlijk vijvertje en (inbouw)nestkasten zijn natuurlijk altijd een goed idee.”
3 tips om bijzonder wildlife te spotten in eigen land
Wilde zoogdieren tegenkomen in Vlaanderen is niet zo moeilijk als je denkt. Tenminste, als je weet waar je ze moet gaan zoeken. Een ontmoeting met deze drie kleppers maakt je wandeling extra memorabel.
- Damherten in Maldegemveld (Oost-Vlaanderen): oorspronkelijk kwamen ze hier niet voor, maar sinds kort kan je hier wel kleine roedels van ontsnapte exemplaren tegen het lijf lopen. Kijk vooral uit naar hun wit gespikkelde vacht.
- Dassen in Altenbroek (Limburg): om deze schuchtere dieren te spotten, moet je na zonsondergang op pad. Als nachtdieren hebben ze een uitzonderlijk goede reukzin en horen ze je bovendien van ver aankomen. Geduldig zijn is de boodschap!
- Bevers in de Doode Bemde (Vlaams-Brabant): deze vlijtige knager is aan een flinke opmars bezig in ons land. Je kan ze aan het werk zien in het bos, in landbouwgebied en zelfs langs de Dijle in het centrum van Leuven.
Ben je een beginnend wildspotter?
Met deze tips verhoog je je kansen op een succesvolle wildlife-ontmoeting.
Wie onder deskundge begeleiding op zoek wil naar wilde diersoorten, kan deelnemen aan één van de cursussen of geleide wandelingen van Natuurpunt. Neem een kijkje in het aanbod.
Ecoloog Wouter Helmer startte in 2011 samen met enkele collega’s Rewilding Europe op. Ontdek in dit interview hoe hij er tegen 2022 1 miljoen hectare wilde natuur creëren.