Waarom je best (geen) synthetisch textiel koopt

Polyester, de meest gebruikte synthetische stof, werd al in de jaren ’40 uitgevonden. De eigenschappen waren vrij uniek: lichtgewicht, sterk, sneldrogend, ademend én waterafstotend. Perfect voor technische kleding! Sporters en avonturiers konden hun geluk niet op. Maar vanaf de jaren 2000 vonden synthetische stoffen ook hun weg naar fast fashion. Ze worden intussen massaal gebruikt als nieuwe basisstof voor kleding. Vandaag vind je dus vaak (onder andere) polyester in outdoor- én fashioncollecties. En dat is een groot probleem.

Het zal je misschien verbazen, maar synthetische stoffen worden gemaakt van fossiele brandstoffen. Meer bepaald van aardolie, hetzelfde goedje waar petroleum van wordt gemaakt. En zoals je ongetwijfeld wel weet, zijn fossiele brandstoffen niets minder dan de motor van de klimaatcrisis. De verbranding ervan veroorzaakt vervuiling en deze stoffen zijn niet hernieuwbaar. We moeten er vanaf, liefst zo snel mogelijk!

Dat beseft de fossiele brandstofindustrie zelf maar al te goed. Dankzij de opmars van elektrische wagens zullen we ook effectief minder en minder petroleum gebruiken. De industrie heeft zich daar al lang geleden op voorbereid door op zoek te gaan naar een nieuwe afzetmarkt voor aardolie. Die heeft ze gevonden in goedkoop, synthetisch polyester. En de rest is geschiedenis: vandaag bestaat meer dan de helft van de textielproductie uit polyester. Dat is dubbel zoveel als de meest gebruikte natuurlijke stof, katoen. De wolproductie verbleekt daar volledig bij: wol maakt nog slechts 1% van de globale textielproductie uit.

Wat we weten, is dat bij iedere textielstof zowel in het productieproces als tijdens het gebruik microvezels vrijkomen. Bij synthetische stoffen zijn deze vezels van plastic. Microplastics dus. Deze minuscule deeltjes plastic zijn zó klein dat ze bijna overal terechtkomen. In de oceaan, in de aarde, en hierdoor ook in onze voeding en uiteindelijk zelfs in ons lichaam. Het wordt langzaamaan duidelijk wat de potentiële schadelijke gevolgen zijn op lange termijn, maar plastic hoort natuurlijk niet in de natuur of in ons lichaam.

De textielindustrie is trouwens niet de enige boosdoener. Ook uit onder andere autobanden, cosmetica en plastic afval komen microplastics vrij. Maar de industrie gaat er wel mee aan de slag. Zo blijkt dat de textielkwaliteit (onder andere de vezellengte en dichtheid) belangrijk is: hoe beter de kwaliteit, hoe minder microvezels vrijkomen. Daarnaast speelt bijvoorbeeld ook de manier van kleuren tijdens de productie een rol. Doordat pas recent de nodige testmethoden vastgesteld werden, ligt er nog veel test- en remediëringswerk op de plank om microplastics uit de productieketen te bannen.

Patagonia blijft alvast niet bij de pakken zitten. Het merk meet het vrijkomen van microvezels en gebruikt dit als kwaliteitstest van een stof. Al meer dan 40 jaar weten zij dat fast fashion niet alleen nadelig is voor je portemonnee, maar ook voor het milieu. Ze maken er een erezaak van om kwaliteitsproducten te ontwikkelen die zo lang mogelijk meegaan. En dat brengt ons meteen ook bij het volgende: wat kan je als consument doen?

Het is misschien een open deur, maar: afstappen van fossiele brandstoffen binnen de textielindustrie doen we in de eerste plaats door minder kleren te kopen. En wat met de kleding die je al hebt? Was textiel liefst met vloeibaar wasmiddel (geen poeder) en op een lagere temperatuur. Je kan ook een filter op je wasmachine installeren om de microvezels op te vangen voordat ze wegspoelen (en uiteindelijk in de oceaan belanden). Of gebruik gewoon een Guppyfriend-waszak. En de simpelste oplossing van al: stop je kleding minder vaak in de was! Soms is verluchten voldoende. Jeans wassen doe je sowieso liefst zo weinig mogelijk. Of stop je kleding (in een diepvrieszak of kussensloop) eens in de vriezer: na 24 uur zijn eventuele geurtjes verdwenen!

Heb je toch iets nieuws nodig, bedenk je dan welke functie dit kledingstuk heeft. Heb je de technische eigenschappen van een synthetische stof écht nodig? Voor sport- en outdoorkleding zal dit soms wel degelijk het geval zijn. In dat geval doe je er goed aan om te kiezen voor gerecycleerde synthetische stoffen. Als de sneldrogende, ademende en waterafstotende eigenschappen minder belangrijk zijn, kies dan liever voor natuurlijke (gerecycleerde) stoffen.

Wist je dat sommige natuurlijke stoffen zoals wol, hennep en Tencel® (de merknaam van lyocell) ook bepaalde technische kwaliteiten hebben? Afhankelijk van jouw wensen, hoeven ze dus niet onder te doen voor synthetische stoffen. Het voordeel is dat de microvezels die vrijkomen van natuurlijke stoffen een grotere kans hebben om van nature af te breken. Hoe meer verwerkt de stof is, hoe minder goed die zal gaan afbreken, maar over het algemeen veroorzaken ze dus minder potentiële schade in de natuur. En als je bekommerd bent om de laagst mogelijke milieu-impact, dan zijn gerecycleerde natuurlijke stoffen één van de beste materialen die je kan aankopen.

Nog een kleine nuance: (gerecycleerde) synthetische stoffen worden regelmatig toegevoegd aan (gerecycleerde) natuurlijke materialen om de eigenschappen te combineren, en vooral om het kledingstuk sterker te maken. Het resultaat is nog steeds minder afhankelijkheid van fossiele brandstoffen, wat op zich een stap in de goede richting is. Je kledingstuk goed onderhouden en herstellen is dan wel extra belangrijk, want gemengde materialen zijn moeilijker te recycleren. Door goed zorg te dragen voor je uitrusting, verleng je de levensduur én verlaag je de voetafdruk van het kledingstuk significant.

Heb je echt nood aan de technische eigenschappen van synthetische stoffen, kies dan liefst voor een gerecycleerd materiaal. Het loont ook de moeite om te kijken waaruit die stof is gemaakt. Gerecycleerd polyester wordt vandaag voor 99% uit gerecycleerde petflessen (rPET) gemaakt. Dat is weer een stap weg van fossiele brandstoffen, maar deze 'downcycling' is nog niet ideaal. In de toekomst moet de textielsector naar een gesloten (closed loop) recyclageproces gaan waarbij petflessen opnieuw petflessen worden en je fleecetrui opnieuw een fleecetrui.

Een product is maar zo duurzaam als hoe je het gebruikt. Zorg voor de nodige Care & Repair, was je kleren enkel wanneer het nodig is, op de juiste manier en liefst met een Guppyfriend. Koop je toch iets nieuws, shop dan bewust en slim. Gerecycleerde synthetische stoffen zijn een deel van de oplossing om af te stappen van fossiele brandstoffen. Liefst kies je voor stoffen die gemaakt zijn uit plastic (oceaan)afval dat anders in de natuur zou blijven liggen. En als je het allemaal toch nog verwarrend vindt, laat je dan leiden door ons 'Our Planet' duurzaamheidslabel. Daarmee maak je altijd een (extra) verantwoorde keuze!

Nelson Coomans is duurzaamheidscoördinator bij Elements, agentuur en distributeur van oa Patagonia, maar ook andere pionier merken zoals Klean Kanteen en Houdini. Hij houdt de vinger aan de pols inzake circulaire ontwikkelingen binnen de sector.

• Textile-Exchange_PFMR_2022.pdf (textileexchange.org)
• Early warnings and emerging accountability: Total’s responses to global warming, 1971–2021 - ScienceDirect
• Textile-Exchange_PFMR_2022.pdf (textileexchange.org)
• Do-clothes-make-us-sick-Fashion-fibers-and-human-health-PSF2022.pdf (plasticsoupfoundation.org)
• Solutions to the Microfiber Pollution - Ocean Clean Wash
• The Microfibre Consortium
• Extending clothing life protocol | WRAP
• Patagonia taps into Gore and Bionic project | Materials & Production News | News (ecotextile.com)
• NetPlus® - Patagonia
• Econyl (patagonia.com)
• Textiles strategy (europa.eu)
• Onze Missie - Blue LOOP Originals